Laatst bijgewerkt op 16 januari, 2024 door Tim
Schijnzelfstandigheid is een term die de laatste jaren steeds vaker opduikt in discussies over de arbeidsmarkt.
Schijnzelfstandigheid is een situatie waarin je ZZP’er bent, maar de belastingdienst dat niet zo ziet. Dit wordt ook wel verkapte loondienst genoemd.
In de praktijk betekent dit dat je (bijna) alleen maar opdrachten uitvoert voor dezelfde opdrachtgever en daarbij bepaalt de opdrachtgever wat je doet en wanneer je dat doet. In principe ben je dan in loondienst, maar word je betaald als een ZZP’er.
Deze schijnconstructie komt vaak voor en daar wil de overheid wat aan gaan doen.
Inhoudsopgave
Wat is het probleem?
Op het moment dat een ZZP’er als zelfstandige werkt voor een opdrachtgever, maar dan min of meer in loondienst is, dan loopt de overheid veel belasting mis.
Een werkgever draagt voor zijn werknemer allerlei sociale premies af. Op het moment dat een werkgever een ZZP’er inhuurt, gebeurt dat niet. Bovendien heb je als ZZP’er een aantal aftrekposten. Hierdoor betaal je gemiddeld gezien minder belasting dan iemand die in loondienst werkt.
De overheid ziet dit dus als een probleem en wil schijnzelfstandigheid daarom beter gaan aanpakken.
Welk risico loop je als de Belastingdienst jou ziet als schijnzelfstandige?
Op het moment dat de Belastingdienst jou ziet als schijnzelfstandige loop je een risico. Een behoorlijk risico.
Dit zijn de gevolgen voor jou als ZZP’er:
- Correctieverplichtingen of naheffingen. Dit houdt in dat de Belastingdienst je kan verplichten om (flinke) bedragen terug te betalen, die je normaal gesproken aan belasting had moeten betalen.
- Verliezen van fiscale voordelen. De Belastingdienst kan ervoor zorgen dat je geen recht meer hebt op aftrekposten zoals de zelfstandigenaftrek, mkb-winstvrijstelling en startersaftrek.
De Belastingdienst kijkt in eerste instantie of je wel of niet kwaadwillend bent. Wist je dat je schijnzelfstandige was of had je dit kunnen weten? Dan ben je kwaadwillend. Als je als kwaadwillend gezien wordt, dan kan de Belastingdienst je direct een boete opleggen, bestaande uit correctieverplichtingen of naheffingen.
Op het moment dat je niet als kwaadwillend gezien wordt, dan krijg je tips van de Belastingdienst om te voorkomen dat je schijnzelfstandige bent. Doe je hier niks mee en ben je na 3 maanden nog steeds schijnzelfstandige? Dan volgt er alsnog een boete.
Wanneer werk je officieel gezien in loondienst?
Loondienst heeft 3 kenmerken:
- Werkgeversgezag
- De verplichting om arbeid te leveren
- Beloning
Werkgeversgezag is wat lastiger om direct te begrijpen. Om het wat makkelijker te maken om te bepalen of er sprake is van werkgeversgezag, hebben we hieronder een aantal vragen voor je.
De kans is groot dat er sprake is van werkgeversgezag als het antwoord op minimaal één van de volgende vragen ja is:
- Bepaalt de opdrachtgever waar, wanneer, hoe en met wie er aan de opdracht gewerkt wordt?
- Bepaalt de opdrachtgever hoeveel uur of hoeveel dagen per week er aan de opdracht gewerkt wordt?
- In geval je samenwerkt met anderen aan de opdracht, kan een opdrachtgever zich daar dan mee bemoeien?
- Bij uitvoering van dezelfde taken als een werknemer in dienst van de opdrachtgever: geeft de opdrachtgever dezelfde instructies als aan de werknemer?
Voorstel kabinet om schijnzelfstandigheid aan te pakken
Het kabinet ziet een toename in het aantal ZZP’ers dat in verkapte loondienst werkt. Het kabinet ziet dit als een probleem en heeft een voorstel om dit aan te pakken.
Dit zijn de dingen die het kabinet uit wil gaan voeren om schijnzelfstandigheid aan te pakken:
- De regels verduidelijken, voor zowel werkenden en werkgevers
- Strenger handhaven van de regels
- Wettelijk vastleggen van een bepaald uurtarief als maatstaf. Verdient een ZZP’er minder dan dit uurtarief? Dan is er een vermoeden van schijnzelfstandigheid.
- Opheffen van het tijdelijk niet controleren en ingrijpen bij overtreding.
Schijnzelfstandigheid in de zorg
De zorg is één van de sectoren waar schijnzelfstandigheid veel voorkomt. Er werken veel ZZP’ers in de zorg. Vaak zijn zij uit loondienst gegaan en later teruggekeerd als ZZP’er (bij dezelfde werkgever).
Zorginstanties zijn verdeeld over hoe dit aangepakt moet worden. Aan de ene kant zorgen de ZZP’ers voor hogere kosten in de zorg. Aan de andere kant kan de zorg ook niet zonder deze ZZP’ers.
Het kabinet wil samen met zorginstanties schijnzelfstandigheid in de zorg aanpakken. Hoe ze dit concreet gaan doen is nog niet duidelijk. Er komen verscherpte regels, maar wat die exact inhouden is nog niet duidelijk.
Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?
Schijnzelfstandigheid kan problemen met zich meebrengen, zoals boetes. Daarom wil je schijnzelfstandigheid voorkomen.
Hieronder hebben we enkele tips voor je om schijnzelfstandigheid te voorkomen:
Zorg voor een goede overeenkomst met je opdrachtgever.
In deze overeenkomst leg je vast dat er geen sprake is van werkgeversgezag of loondienst. We raden je aan om een modelovereenkomst te gebruiken. Deze kun je zelf opstellen, of je kunt er één van de overheid gebruiken.
Zorg dat je voldoet aan alle criteria van een ZZP’er.
Als ZZP’er werk je voor jezelf. Zorg dus dat je niet te maken hebt met werkgeversgezag. Er zijn verder natuurlijk een heleboel twijfelachtige situaties. Enkele voorbeelden hiervan zijn:
- Voor een lange periode voor dezelfde opdrachtgever werken
- Een werknemer vervangen
- Bedrijfskleding dragen
- Terugkomen in je functie als werknemer, maar dan als ZZP’er
Probeer dit soort situaties te voorkomen. Hiermee voorkom je zeer waarschijnlijk ook schijnzelfstandigheid.